Voor zijn nieuwe project ‘The Poem’ omringt muzikant en beeldend kunstenaar Stef Kamil Carlens zich met twee bijzondere stemmen: toetseniste Nel Ponsaers en zangeres/violiste Rahmat Emonds. Wat begon als een spontaan samenspel voor diverse gelegenheden, groeide uit tot een hechte artistieke driehoek met een herkenbare klankwereld.
In het volgende gesprek vertelt Stef Kamil over het organische ontstaan van het project, de rol van zijn muzikanten, zijn liefde voor bas en slidegitaar en het intensieve proces achter een nieuwe plaat.
Hoe ontstond het idee om poëzie en muziek zo te verbinden?
Het idee is eigenlijk niet helemaal nieuw. Ik vind onze muziek in veel opzichten verwant aan poëzie, met dat grote verschil dat wat wij maken op muziek staat. Eerlijk gezegd was dat niet eens het centrale uitgangspunt. De naam The Poem is namelijk gewoon een samenstelling van de achternamen van de twee dames met wie ik deze tour doe en met wie ik de plaat heb gemaakt: Nel Ponsaers en Rahmat Emonds. Samen vormen ze Poem. Tegelijkertijd verwijst de naam natuurlijk ook naar het woord, misschien iets minder naar een gedicht, want dat is niet de wereld waarin ik voortdurend thuis ben, al ben ik wel sterk beïnvloed door poëzie.
Het project is heel organisch ontstaan. We begonnen gewoon samen te spelen voor verschillende gelegenheden. Hier en daar brachten we eens een liedje: eerst met Nel, later kwam Rahmat erbij. Na een tijd deden we dat vaker telkens voor allerlei events. Ik vond het heerlijk en … de dames ook. Op een bepaald moment wou ik dit wat serieuzer opvatten. Ik wilde er iets moois van maken en zo zijn we een repertoire beginnen samenstellen. We hebben gezocht naar een eigen sound, iets dat met ons drieën klopt en plezier geeft. Het is een fijn project geworden en we merken nu ook dat het publiek er warm op reageert. Mensen kunnen het duidelijk smaken.
Dit bericht op Instagram bekijken
Je bent natuurlijk het muzikale brein, het kloppend hart. Hoe dragen Nel en Rahmat bij tot de vocale identiteit van het project?
Rahmat is een fantastische zangeres, maar ze speelt ook prachtig viool en mandoline, in een aantal songs verzorgt ze ook de percussie. Nel, ook een fantastische zangeres, is dan weer een getalenteerde toetseniste. Ze speelt uiteenlopende sounds op twee verschillende toetsenborden, diverse synthesizers en een klein orgeltje dat vaak terugkomt en een belangrijk onderdeel van onze klank is. Zo bouwen we samen aan onze sound: de synths, dat orgeltje, de piano, mijn eigen partijen op bas en de vele gitaren.
Voor de percussie hebben we bewust gekozen voor geautomatiseerde instrumenten: een aantal snaredrums en kleine percussie-instrumentjes die mechanisch zelf spelen. Het zijn kleine robotjes die je met de computer programmeert en waarmee je ritmes kunt bouwen. Wat het live extra leuk maakt, is dat je die dingen echt ziet bewegen: kleine stokjes die door motortjes worden aangedreven en ergens op slaan. Dat geeft niet alleen een bijzonder geluid, maar ook een visueel speels element waar het publiek duidelijk van geniet.
Jullie songkeuze is opvallend. Jullie combineren eigen nummers met klassiekers uit de singer-songwritertraditie. Hoe kies je welke covers je wil herwerken?
Het kiezen van songs gebeurt puur op gevoel. Ik luister ontzettend veel muziek, vaak instrumentaal, maar evengoed gezongen songs. Als beeldend kunstenaar breng ik veel tijd door in mijn atelier al schilderend, hét ideale moment om muziek te beluisteren. Zo gaan er heel wat albums door mijn oren. Sommige nummers blijven hangen, andere raken me dieper, bij weer andere denk ik dat ik die zelf ook wel eens wil zingen. Dat proces verloopt heel intuïtief en organisch. Ik ben er niet voortdurend bewust mee bezig, maar luister nu eenmaal veel. Soms komt er een nummer voorbij waarvan ik voel dat ik het wil proberen. Lange tijd heb ik dat tegengehouden omdat ik als jonge songwriter ambitieus was in het zelf schrijven van mooie liedjes. Intussen heb ik er zó veel geschreven dat het mij af en toe ook plezier doet om iets te hernemen vooral van artiesten die ik bewonder, bekend of minder bekend.
All I’m Thinkin’ About Is You is zo’n voorbeeld, een prachtig nummer dat ik zelf zo ontroerend en ontwapenend vond dat ik het zelf eens wou proberen te zingen. Prayer To Life heb ik dan weer gemaakt in opdracht van het Filosofisch Huis in Antwerpen. Zij hadden mij en een andere singer-songwriter gevraagd iets te doen met een gedicht van Lou Salomé, oorspronkelijk in het Duits. Tot mijn verrassing ging dat vrij vlot: de muziek kwam plots, de melodie leek al ergens verstopt te zitten. Soms gebeurt dat zo. Heel anders ging het bij het gedicht Zo Stil Heet Het van Johanna Pas. Dat lag ongeveer twintig jaar op mijn piano. Johanna had het me ooit gegeven en het is altijd blijven liggen. Tot ik het op een dag toch vastnam en haar vroeg het naar het Engels te vertalen. Daarna heb ik die vertaling lichtjes aangepast zodat ze beter bij de muziek paste, wat Johanna prima vond. De muziek zelf is heel eenvoudig, twee akkoorden waarover de tekst wordt gedrapeerd. Toen ik het uiteindelijk opnam, voelde het te rechtlijnig aan. Daarom heb ik er nog een strijkarrangement aan toegevoegd om de evolutie in de tekst te ondersteunen.
Soms gaat het dus heel makkelijk, soms kost het meer tijd en werk. Ik heb ooit ook een Engelse vertaling gemaakt voor het programma Liefde voor Muziek van het nummer Potvis van Kommil Foo. Daar heb ik behoorlijk aan gesleuteld om de cadans te behouden en het zo accuraat mogelijk om te zetten naar het Engels. Soms lukt dat snel, soms is het moeilijker. Zo is het eigenlijk met alles.
Dit bericht op Instagram bekijken
In de perstekst wordt jouw muziek beschreven als minimalistisch, maar vol avontuur. Hoe vind je dat het evenwicht tussen eenvoud en complexiteit?
Bijna alles wat ik doe, gebeurt intuïtief. Mijn regel is heel eenvoudig: wanneer ik iets maak, alleen of samen met anderen, zoals in dit project en het staat min of meer op poten, dan begin ik gewoon te luisteren. Als ik me begin te vervelen, weet ik dat er iets moet gebeuren. Dat kan betekenen dat het arrangement voller of rijker moet worden, maar soms is het net een kleine ingreep: een breuk in de structuur, de introductie van een nieuwe stem of een ander instrument, een onverwachte wending. Het kan van alles zijn. Het enige wat telt, is dat het boeiend blijft. Eerst voor mij als maker, want als het míj al niet boeit, waarom zou het een luisteraar dan wel kunnen raken?
Ook in dit project gaan we intuïtief te werk. We maken onze arrangementen met ons drieën, repeterend en zoekend. Wat ik vaak doe, is een idee naar de meisjes ‘gooien’ en hen bevragen. Dan volgt er een reactie van Nel of Rahmat, zo bouwen we verder, laagje na laagje tot er iets stevigs ontstaat. Nel is iemand die ideeën blijft meedragen. Zij kan thuis blijven piekeren over iets dat in de repetitie voorbij is gekomen en dan komt ze plots af met een nieuw akkoordenschema. Daarna reageert Rahmat dan weer met een schitterende vioollijn. Sommige dingen groeien gewoon vanzelf omdat iemand ermee naar huis gaat, ermee rondloopt en er later iets nieuws uit voortkomt. Op een dag krijgt zo’n idee plots vorm.
Wat opvalt in dit project, is hoe belangrijk de samenzang is. Het klinkt bijna als close harmony.
Voor mij is dat altijd iets essentieels geweest. Ik heb er altijd van gehouden om samen te zingen. Dat was mijn eerste reflex toen ik ooit met Tom Barman begon te spelen: meteen harmonieën proberen te zingen op wat hij deed. Vanaf het allereerste begin hebben we veel samen gezongen. Dat is iets wat ik heel mijn carrière heb meegenomen. Al mijn platen zitten vol stemmen en vandaag is dat nog altijd zo. Met Nel en Rahmat samen zingen is heerlijk. Het voelt natuurlijk en we doen het heel veel. Dat is ook iets dat groeit: hoe vaker je samen zingt, hoe meer het klikt. Je leert elkaars frasering kennen, elkaars manier van ademen, elkaars instinct om een plek te kiezen binnen het vocale arrangement. Ik vind dat samenzang muziek rijk maakt. Het is ook iets oerouds. Mensen hebben altijd samen gezongen in zoveel culturen, in zoveel tradities. Er zit iets heel menselijks in, iets dat ons verbindt.
Dit bericht op Instagram bekijken
De sound van de bas is de basis bij jou, maar ook de slidegitaar neemt een belangrijke plaats in. Waarom zijn die instrumenten cruciaal om de sfeer die overal te vinden is op je plaat?
Het zijn instrumenten die dicht bij mijn hart liggen. In hart en ziel ben ik een bassist. Het is een instrument dat ik ongelooflijk graag bespeel en dat al heel lang deel uitmaakt van mijn muzikale identiteit. In veel van mijn platen heb ik die rol vaak aan een andere bassist gegeven omdat het niet altijd eenvoudig is om tegelijk te zingen en te bassen. Dat is echt geen evidente combinatie. Op mijn vorige platen heb ik al behoorlijk wat baspartijen zelf ingespeeld, nu had ik er opnieuw zin in om dat verder uit te diepen. Ik heb ook hard gewerkt aan de sound. Ik heb een prachtige oude Fliptop-versterker geleend van een vriend. Die heeft zo’n typische, warme klank. Daarnaast heb ik vooral één bas gebruikt van een bouwer uit Hasselt, een Guttlin-bas. Een fantastisch instrument: warm, vol textuur, heel bepalend voor de klank van de plaat.
Die andere grote liefde, de manier van gitaarspelen, is iets waar ik al mee bezig ben sinds mijn eerste platen met Moondog Jr. Daar stond al veel slidegitaar op. Voor mij voelde dat vanaf het eerste moment heel natuurlijk. Slidegitaar speel je vaak in open stemmingen waarbij de gitaar in een akkoord wordt gestemd. Dat is eigenlijk iets volks, een speelwijze die voortkomt uit de traditionele muziek. Vroeger werd een gitaar zo bespeeld door mensen die geen professionele muzikanten waren: boeren, arbeiders, mensen die geen tijd hadden om uren per dag te studeren, maar door hun instrument in een akkoord te stemmen en telkens terug te keren naar die grondtoon toch prachtige, soms verrassend complexe muziek maakten. Het is een toegankelijke manier van spelen, maar tegelijk bijzonder rijk aan emotie. Vooral dat glijden van de ene noot naar de andere ligt dicht bij de menselijke stem. Daar zit iets dieps in en puur. Die manier van spelen blijft mij telkens opnieuw raken.
Jij hebt al heel veel meegemaakt in de wereld van muziek in jouw carrière. Je nieuwe album kwam uit in september. Is dat nog iets bijzonders voor jou?
Absoluut. Sinds ik rond 2004 mijn eigen studio heb gebouwd, ben ik in elk aspect van het maakproces helemaal betrokken. Alle muziek die ik voor voorstellingen heb gemaakt, zijn hier in mijn studio opgenomen. Sinds een aantal platen mix ik alles zelf. Ik zit dus het hele traject op de eerste rij. Elke plaat is een intens proces dat mijn leven een tijdlang overneemt. Wanneer een cd dan eindelijk af is, voel ik zo’n opluchting en blijdschap. Ik luister er dan zelf ook vaak naar wanneer hij klaar is. Het moment waarop een plaat uitkomt, blijft voor mij belangrijk. Elke release is telkens een mijlpaal in mijn leven. Het wordt zeker niet lichter met de jaren: het blijft een intens proces met als apotheose dat moment waarop ik de muziek eindelijk aan de wereld kan laten horen. In het verlengde daarvan zijn de liveconcerten betekenisvol, al is dat een heel andere vibe.
Voor deze plaat krijg ik veel appreciatie. Er komen van alle kanten positieve berichten binnen wat me veel plezier doet. Platen zijn voor mij enorm belangrijk. Daarom heb ik ook mijn eigen studio gebouwd, daarom heb ik mezelf al die opname- en mixtechnieken aangeleerd. Ik heb daar de laatste tien, vijftien jaar veel tijd in gestoken om die goed onder de knie te krijgen. Dat was niet makkelijk, maar ik wou het per se zelf doen omdat ik precies weet wat ik wil en dat is niet altijd eenvoudig uit te leggen aan iemand anders. Daarom moest ik het gewoon zélf leren. Een plaat maken blijft voor mij iets heel groots en dat zal het altijd blijven.
Dit bericht op Instagram bekijken
Tekst & Interview STEVEN VERHAMME
Foto’s: Charlie De Keersmaeker
Concerten 2025
- 07.11.2025 — CC De Ververij, Ronse
- 08.11.2025 — CC Belgica, Dendermonde
- 13.11.2025 — CC De Adelberg, Lommel
- 15.11.2025 — CCHA/cultuurcentrum, Hasselt
- 19.11.2025 — OM (Seraing), Luik
- 20.11.2025 — La Petite Fabriek, Doornik
- 22.11.2025 — Cultuurcentrum De Herbakker, Eeklo
- 26.11.2025 — CC De Brouckere, Torhout
- 29.11.2025 — CC Casino, Koksijde
- 09.12.2025 — Cultuurcentrum De Ploter, Ternat
- 11.12.2025 — CC De Factorij, Zaventem
- 12.12.2025 — CC Het Gasthuis, Aarschot
- 19.12.2025 — Zaal Platform, Antwerpen
- 20.12.2025 — Zaal Platform, Antwerpen
- 27.12.2025 — Zebra Woods, Gent
Concerten 2026
- 07.02.2026 — Le Salon, Silly
- 18.02.2026 — Cactus Muziekcentrum, Brugge
- 26.02.2026 — Lux – CC Kapellen, Kapellen
- 05.03.2026 — KVS Box, Brussel
