Wie denkt aan Cyprus, denkt in 1 ruk meestal aan goudgele stranden, cocktails in kokosnoten MET parapluutje erin gedropt en hordes ladderzatte toeristen die Ayia Napa verkiezen boven Ibiza vanwege de goedkopere prijzen. Een deel van dit steeds toenemende succes in de toeristische sector is eveneens te wijten aan het bestaan van de euro, Cyprus is immers een euro(pees) – lidstaat en men kan er dus gewoonmet onze munt betalen. Euro + goedkope prijzen = bull’s eye en combineer dit met het subtropische weer dat je er aantreft (het eiland ligt in de hoek van Europa, Azie en Afrika en kan dus genieten van het beste van die werelden) en het hoeft dan ook niet te verbazen dat de zomermaanden er gewoon overbevolkt zijn.
Alles spijs en vree in dit idyllische oord van rust en kalmte .. of toch niet ?
De nieuwe generatie, de onbezonnen jeugd, de schoolgaande rakkers, .. en zelfs mensen van onze leeftijd kennen niet de te betreuren eer Cyprus toekomt. Niet alleen is het het enigste land ter wereld dat nog steeds over een gesplitste hoofdstad beschikt, het is eveneens het enige Europese land waar er sprake is van een militaire bezetting met een (niet erkende) afscheuring tot gevolg. De volledige geschiedenis uit de doeken doen zou gewoonweg paginas in beslag nemen, dus geven we even de beknopte versie van de feiten.
In 1974 valt Turkije Cyprus binnen via de noordelijke havenstad Famagusta. De officiële reden hiervoor is dat Turkije de rechten van de Turkse en Turks-Cypriotische burgers op het eiland wou vrijwaren na een reeks van politieke incidenten die enige politieke instabiliteit met zich meebracht. Dat was toch het argument van de Turkse regering, helaas zijn de militairen na 1974 nooit meer vertrokken en werd het Noorden van het eiland opgeëist als Turks grondgebied. Een bezetting in de puurste zin van het woord dus, een bezetting zoals Europa die gekend had tijdens de 2de Wereldoorlog. Op een reactie van de Internationale gemeenschap was het niet lang wachten : de inval werd unaniem veroordeeld, Noord-Cyprus werd als land niet erkend en Turkije moest per direct iedere militaire activiteit verwijderen.
De reactie van de Turkse overheid was kort maar krachtig (en vooral duidelijk) : over de gehele lengte van Cyprus werd een muur gebouwd, met ontelbare militaire checkpoints en schuttersposten. Het noorden van het eiland was vanaf nu Turkije. Dat Turkije bereid was deze nieuwe grens te verdedigen werd al snel duidelijk. Niet alleen werd de grensstreek, tijdens de invasie, gedurende meer dan 40 dagen bestookt met bommen en infanterie-aanvallen, in de nasleep werden eveneens talrijke burgers neergeschoten. Mensen die wilden vluchten maar daar geen toestemming voor hadden, mensen die Turkse vlaggen van gebouwen wilden halen, .. eender welke vorm van tegenstand werd met fatale kracht de kop ingedrukt.
Teneinde de situatie te ontmijnen, verdere dodelijke slachtoffers te vermijden en 2 legermachten (want hoewel Cyprus niet echt over een fullsize leger beschikt, maar enkel over een soort burgerwacht, wordt het ondersteund door het Griekse leger) van elkaar te scheiden, werd op de grens (en dit over de gehele lengte van het eiland) een bufferzone (heden gekend als “The Green Zone”) ingelast .. een bufferzone onder controle van de VN. Jawel, wij kennen de blauwhelmen van hun acties in Afrikaanse landen maar ze zijn eveneens actief in Europa. Helaas lagen ook enkele dorpen in die groene zone, dorpen die volledig werden ontruimd en er nu bij liggen als spookdorpen, herinneringen aan dingen die zijn geweest en waarschijnlijk niet meer terugkeren. Die groene zone liep ook dwars door Famagusta en dat werd een probleem. Famagusta was toen namelijk de grootste en diepste haven van het eiland en was de uitvalsbasis van de Turkse Marine. Onder geen enkel beding waren ze bereid die op te geven.
Na lange onderhandelingen werd dan toch een compromis gesloten, een compromis dat tot op vandaag spookachtig zichtbaar blijft en een bijna mythische status heeft gekregen : Varosha. Varosha was de chique wijk van Famagusta, gelabeld als de Rivièra van Azie. De rijken der aarde hadden er hun villa, buitenverblijf of een penthouse en geld vloeide er rijkelijk. Elizabeth Taylor en Brigitte Bardot waren er vaste gasten. Turkije mocht Famagusta behouden (uit vrees dat ze schade zouden toebrengen aan de historische bouwwerken die er langs de kustlijn liggen) maar mochten de gebouwen van de Varosha wijk NIET bezetten.
De Turkse troepen ommuurden de volledige wijk (die de afmetingen heeft van een kleine stad), plaatsen wachtposten rondom en Varosha veranderde beetje per beetje in een spookstad. Ondertussen zijn we het jaar 2018. Varosha bestaat nog steeds, staat nog steeds leeg en het Turkse leger heeft de beveiliging ervan niet alleen geïntensifieerd maar eveneens gemoderniseerd. Detectoren, camera’s en sensoren rondom, gecombineerd met patrouilles te voet – met de motor en per voertuig. Varosha is een principekwestie geworden – NIEMAND mag erin. Foto’s van in de wijk zijn dan ook zeer zeldzaam. Van tijd tot tijd controleert de VN de omgeving om er zeker van te zijn dat er geen militaire installaties worden neergepoot en foto’s durven al eens lekken. Dronebeelden zijn ondertussen ook al gemeengoed geworden en vanuit Deryneia, in het zuiden van het land (en bezitter van checkpoint 501, het dichtste dat men kan raken bij Varosha) , kan men vanop observatietorens en met gebruik van telelenzen eveneens foto’s nemen.
De uitdaging die voor ons lag was dan ook niet min … Varosha binnen EN terug buiten raken MET beeldmateriaal. Wie Varosha in wil raken, moet eerst en vooral in Famagusta raken. Famagusta, een bolwerk van militairen en burgerwachten, waar camera’s gemeden worden als de pest. Toeristen worden er met open armen verwelkomd, zolang je maar op de voorgeprogrammeerde trajecten blijft. De vestingen, de kleine straatjes van de binnenstad .. 100% toerisme. Wie echter buiten die trajecten gaat, krijgt een volledig ander beeld van de stad te zien. Militairen op iedere hoek van de straat, rondlopen met een camera staat gelijk aan gevolgd worden en met de regelmaat van de klok staande worden gehouden voor een volledige controle. Het wantrouwen ten opzichte van toeristen is er compleet en je voelt je er dan ook niet welkom.
Een trip van meer dan 12km te voet en het wachten op het geschikte moment .. en de rest is geschiedenis. Er is veel meer te zien in Varosha, maar de militaire aanwezigheid is niet te onderschatten en het gebruik van dodelijk geweld wordt niet gemeden. Het avontuur eindigt wanneer een kogel je lichaam binnen dringt en aangehouden worden (en terecht komen in een Turkse gevangenis) is ook iets wat te vermijden is.
Een cruciale fout en een moment van onoplettendheid zorgt ervoor dat we door camera’s worden gespot. Met gierende adrenaline verlaten we Varosha en proberen we koortsachtig te verdwijnen in de kleine straten van Famagusta. We bereiken onze wagen, verlaten de stad richting grens en daar worden we staande gehouden. De grens wachten werden op de hoogte gebracht en wisten dus naar wie zoeken. Fouille van de wagen, kopies van alle papieren, foto’s, .. een totaalpakket en tot hun grote ontsteltenis vonden ze wel onze camera’s maar niet de geheugenkaarten. Het interne geheugen van de camera’s was leeg. Met een verbod het land nog binnen te gaan op zak kunnen we vertrekken. De geheugenkaarten in de BH van mijn vrouw. Varosha is zonder twijfel ons meest intensieve avontuur ooit geweest, waar we kennis hebbengemaakt met boeiende mensen en al even boeiende verhalen… Maar we willen dan ook iedereen AFraden dit zelf te ondernemen.
Jawel, we hebben ervaring .. maar hier kwam ook een gigantisch pak geluk aan te pas en geluk heb je niet onder controle. Aan dit exploot gingen maanden voorbereiding vooraf, met een initiele “toeristische” verkenning. Op je sloffen dit even zelf gaan doen staat gelijk aan een dramatische afloop en de potentiële start van een diplomatiek incident zonder gelijke. Geniet van de foto’s en de beelden, geniet van de video en geniet van het verhaal…
Maak er zelf geen deel van uit.
Yours Truly
Mister C.
Follow my Blog HERE!
Coproductie Mister C. & Godelina XXXtreme
www.godelina.eu
Credits: La Vie en C.
